VÌ SAO CHÚNG TA LẠI THÍCH CHẠY VÀ ĐẠP XE ĐỊA HÌNH?

Các anh em chạy trail và đạp xe địa hình luôn nói về tác động tích cực mà việc đi rừng mang lại. Nào là đầu óc được “thông thoáng” hơn, cơ thể nhẹ nhàng hơn và tinh thần cũng thư thái hơn, đến mức cảm giác "nghiện đi rừng".

Vậy có bao giờ bạn thắc mắc cảm giác này từ đâu mà có? Tại sao chạy hay đạp xe trong thành phố lại hoàn toàn không giống với ở trong rừng? Hãy cùng Vietnam MTB Series tìm hiểu những lý giải khoa học cho sự gắn kết này nhé!

Đi rừng và Biophilia: Bản năng ái sinh học thôi thúc chúng ta về với thiên nhiên

Edward O. Wilson đã từng đề xuất giả thuyết Biophilia, cho rằng khuynh hướng “tìm về thiên nhiên” của con người là một bản năng. Bản năng này đã được hình thành từ hàng triệu năm trước, khi tổ tiên chúng ta sống hoàn toàn dựa vào săn bắn, hái lượm và đời sống gắn chặt với thảm thực vật trong rừng.

Tức là tình yêu thiên nhiên không phải ngẫu nhiên mà có, nó đã khắc sâu vào DNA của mỗi chúng ta. Dù bây giờ ta đã sống giữa đô thị phồn hoa, nơi các tòa nhà chọc trời chồng chất thì bản năng vẫn luôn thôi thúc chúng ta “về nguồn”.

Cơ chế khoa học: Thiên nhiên là liệu pháp chữa lành

Mặc dù Biophilia hiện vẫn là một giả thuyết về nguồn gốc, nhưng sự gắn bó và lợi ích cảm xúc của việc hòa mình vào thiên nhiên đã được khoa học chứng minh rõ ràng thông qua hai lý thuyết:

A. Lý thuyết Phục hồi Chú ý (Attention Restoration Theory - ART)

Dành thời gian vào rừng, tức là tạm rời xa những lo toan cuộc sống để hòa mình với cảnh sắc thiên nhiên: ánh nắng xuyên qua tán lá, tiếng suối róc rách, mùi đất ẩm... Tất cả tạo nên một "sự thu hút nhẹ nhàng".

Sự thu hút tự nhiên này cho phép vùng não điều khiển sự tập trung để thực hiện việc chú ý có chủ đích được nghỉ ngơi và phục hồi. Đây chính là lý do vì sao bạn cảm thấy đầu óc mình được “thông thoáng” trở lại. Chính cơ chế phục hồi chú ý này lý giải tại sao việc chạy trail hay đạp xe địa hình lại mang lại hiệu quả vượt trội.

B. Lý thuyết Giảm Căng thẳng (Stress Reduction Theory - SRT)

Lý thuyết Giảm Căng thẳng được phát triển từ năm 1991 bởi R. Ulrich, sau đó được quan tâm và chứng minh thông qua nhiều nghiên cứu khác nhau. Lý thuyết cho rằng việc ngắm nhìn cảnh quan thiên nhiên với các yếu tố tự nhiên như cây xanh hoặc nước sẽ tạo ra những cảm xúc tích cực như hứng thú, vui vẻ và bình tĩnh, đồng thời có tác dụng phục hồi, giúp chúng ta giảm bớt trạng thái cảnh giác sau những ngày căng thẳng.

Khi tâm trí được phục hồi, và mức độ căng thẳng giảm đi, cơ thể và tinh thần bạn ngay lập tức chuyển sang trạng thái thư thái và bình yên.

Sự hiện diện của thảm thực vật xanh tươi và các yếu tố tự nhiên khác trên cung đường là tác nhân giảm căng thẳng mạnh mẽ với những vận động viên chạy và đạp xe địa hình. Mặc dù hai môn thể thao này đòi hỏi thể lực và sự tỉnh táo, khung cảnh thiên nhiên mà bạn di chuyển qua sẽ kích thích các phản ứng sinh học tích cực. Chỉ cần tiếp xúc trực quan với màu xanh của rừng đã giúp giảm thiểu các chỉ số sinh học của căng thẳng. Do đó, khi bạn vượt qua một con dốc hay chinh phục một đoạn đường khó, cơ thể vẫn đồng thời được xoa dịu bởi môi trường tự nhiên, chuyển sang trạng thái thư thái và bình yên ngay khi nhịp thở dần ổn định trở lại.

Chính vì vậy, Dalat Ultra Trail trở thành điểm đến hoàn hảo để “trị liệu xanh” cho các vận động viên chạy địa hình. Với thảm rừng nguyên sinh trải rộng và không khí trong lành, nơi đây giúp bạn tái tạo năng lượng, phục hồi tinh thần và cân bằng lại nhịp sống sau những ngày dài căng thẳng. 

REGISTER NOW

Nguồn tham khảo:

1. Li, H. (2023). Understanding the Emotional Benefits of Animal Sounds: Insights from Stress Reduction and Attention Restoration Theories. Available at SSRN 4651804.
2. Ohly, H., White, M. P., Wheeler, B. W., Bethel, A., Ukoumunne, O. C., Nikolaou, V., & Garside, R. (2016). Attention Restoration Theory: A systematic review of the attention restoration potential of exposure to natural environments. Journal of Toxicology and Environmental Health, Part B, 19(7), 305-343.
3. Kaplan, Stephen. (1995). The Restorative Benefits of Nature: Toward an Integrative Framework. Journal of Environmental Psychology. 15. 169-182. 10.1016/0272-4944(95)90001-2.
4. Sok-Paupardin, E. (2019). Stress reduction theory: why looking at nature is beneficial to our mental and physical health. Saint-Gobain, SageGlass. https://www. sageglass. com/en/visionaryinsights/stress-reduction-theory.
5. R.S. Ulrich, R.F. Simons, B.D. Losito, E. Fiorito, M.A. Miles, M. Zelson Stress recovery during exposure to natural and urban environments Journal of Environmental Psychology, 11 (1991), pp. 201-230
6. R.S. Ulrich, Aesthetic and affective response to natural environments, In I. Altman & J. Wohlwill (Eds.), Human Behavior and Environment, Vo1.6: Behavior and Natural Environment, New York: Plenum, 85-1 25